Shall We Read the “Verb” about “God of Time” (Öd Tengri) which is in Köl Tigin (N 10) as Yaşamak Living “to Live”, Yasamak Legislate “to Arrange, To Organize” or Aymak Telling “to Say, to Tell”?

Shall We Read the “Verb” about “God of Time” (Öd Tengri) which is in Köl Tigin (N 10) as Yaşamak Living “to Live”, Yasamak Legislate “to Arrange, To Organize” or Aymak Telling “to Say, to Tell”?
Istanbul University, Turkey
(59th Annual Meeting of the PIAC, 2016)

It has been 123 years that Göktürk (Runic) Alphabet Inscriptions was first read and has been 120 years that they were published. In those 120 years the mistakes, made by Radloff, Thomsen as first readers and their followers, were corrected by latter searchers. As an example; “öz togdı” instead of “öz(ü)t ogdı” or “(a) ks(i)r(a)k ordu” instead of “k(a)s(a)r kord(a)n”. But also some right readings were mistranslated by some follower searchers. For example the word “pahra” which means “Persian” was translated like p(a)r to Turkish, has been read like (a)p(a)r so far which means “Avar”.

Some readings and interpretations were not emphasized deeply. The misreading and interpretations have increased incrementally heretofore. I have written some correction articles about common misreading having become general. Now I would like to share my opinion about one of them which was generally translated as “god lives the time” inscription. Also there are some comments about the statements “öd teñri/ üd teñri”, “God of Time”.

Köl Tigin (K 10)’Da Geçen “Zaman Tanrısı (Öd Teñri)” İle İlgili Fiili Yaşamak “Yaşamak” Mı, Yasamak “Tanzim Etmek, Düzenlemek” Mi, Yoksa Aymak “Demek, Söylemek” Mi Okumalıyız?

Göktürk harfli yazıtlar okunalı 123 yılı, ilk neşirleri yapılalı 120 yılı geçti. Bu 120 yıl içerisinde ilk okuyucular olan Radloff, Thomsen ve takipçilerinin bazı yanlış kelime okumaları sonraki araştırıcılar tarafından düzeltildi. Meselâ öz(ü)t ogdı yerine öz togdı gibi.(a)ks(i)r(a)k ordu yerine k(a)s(a)r kord(a)n gibi. Bunun yanında bazı doğru okumalar da sonraki araştırıcılar tarafından yanlış tercüme edildi.Mesela “İran” anlamındaki “pahra” kelimesinden Türkçeye geçen p(a)r kelimesinin (a)p(a)r okunarak “Avar” şeklinde anlamlandırılması gibi.

Bazı okuma ve anlamlandırmalar üzerinde ise bu güne kadar derinlemesine durulmadı. Yapılan yanlış okuma ve anlamlandırmalar, bugüne kadar katlanarak devam etti. Ben son yıllarda genelleşen yanlış teşhisler üzerinde bir kaç düzeltme yazısı yazdım. Şimdi de bunlardan birisi olan ve genellikle “zamanı tanrı yaşar” şeklinde çevrilen bir ibare üzerindeki görüşlerimi sizlerle paylaşmak istiyorum. Ayrıca öd teñri/ üd teñri şekillerinde okunup “zaman tanrısı” olarak anlamlandırılan ibare üzerine bazı yorumlar yapacağım.